زندگی‌نامه شهلا ریاحی: اولین کارگردان زن سینمای ایران
شهلا ریاحی، با نام اصلی قدرت‌الزمان وفادوست، یکی از پیشگامان هنر ایران بود که به‌عنوان اولین کارگردان زن سینمای ایران و بازیگری توانمند در تئاتر، سینما، و تلویزیون شناخته می‌شود. او با نقش‌های مادرانه و صدای گرمش در دوبلاژ، جایگاهی ویژه در قلب مخاطبان یافت. این مقاله به بررسی زندگی، مسیر حرفه‌ای، و تأثیر شهلا ریاحی بر هنر ایران می‌پردازد.
شهلا ریاحی در ۱۷ بهمن ۱۳۰۵ در تهران متولد شد. پدرش، آقا شیخ آقا وفادوست سبزواری، رئیس عدلیه مشهد بود و مادرش، زهرا عسگری، از اهالی قم. شهلا در کودکی پدرش را از دست داد و مادرش با عموی اسماعیل ریاحی ازدواج کرد. او تحصیلات خود را تا سیکل ادامه داد و در ۱۴سالگی، در سال ۱۳۲۰، با اسماعیل ریاحی، پسرعموی ناتنی و کارگردان تئاتر، ازدواج کرد. این ازدواج، که نزدیک به هفت دهه دوام آورد، دو فرزند به نام‌های منوچهر (دکترای معماری) و پریچهر به ارمغان آورد. اسماعیل، که شیفته تئاتر بود، شهلا را به بازیگری تشویق کرد و نام هنری «شهلا» را به دلیل چشمان زیبایش برای او برگزید.
ریاحی فعالیت هنری‌اش را در ۱۷سالگی، در مهر ۱۳۲۳، با تئاتر آغاز کرد. اولین نقش او در نمایش «سیاست هارون‌الرشید» به کارگردانی معزالدیوان فکری در تئاتر تهران بود که با استقبال گسترده مواجه شد. او در کنار هنرمندانی مانند غلامحسین نقشینه و حمید قنبری درخشید و به‌سرعت به بازیگری محبوب تبدیل شد. در دهه ۱۳۲۰، در نمایش‌هایی مانند «دختر ولگرد» (۱۳۲۷) و «خانم کاملیا» بازی کرد و در بیش از ۶۰ نمایشنامه نقش اول را ایفا نمود.
ورود ریاحی به سینما در سال ۱۳۳۰ با فیلم «خواب‌های طلایی» به کارگردانی معزالدیوان فکری رقم خورد. او در سال ۱۳۳۵ با کارگردانی و بازی در فیلم «مرجان»، تاریخ‌ساز شد و به‌عنوان اولین زن کارگردان سینمای ایران شناخته شد. این فیلم، که داستانی عاشقانه داشت، موفقیت تجاری کسب کرد، اما ریاحی دیگر کارگردانی نکرد و تمرکز خود را بر بازیگری گذاشت. او در بیش از ۷۰ فیلم سینمایی، از جمله «دلشدگان» (۱۳۷۰)، «گلنار» (۱۳۶۷)، «مرگ پلنگ» (۱۳۶۸)، و «درشکه‌چی» (۱۳۵۰)، و سریال‌هایی مانند «هزاردستان» (۱۳۶۶)، «همسران» (۱۳۷۳)، و «مهمان‌پذیر طوبی» (۱۳۸۱) بازی کرد. نقش‌های مادرانه او، به‌ویژه در «چرخ فلک» (۱۳۴۶)، او را به «مادر سینمای ایران» تبدیل کرد.
ریاحی در دوبلاژ نیز درخشید و با صدای گرمش در فیلم‌هایی مانند «بربادرفته» و «دلیجان آتش» فعالیت کرد. او همچنین گوینده رادیو، مجری برنامه‌های کودک، و کارگردان چند نمایش رادیویی بین سال‌های ۱۳۳۵ تا ۱۳۴۹ بود. همکاری او با بزرگانی مانند حسین عرفانی و منوچهر نوذری در دوبلاژ، بخشی از میراث هنری اوست.
ریاحی در زندگی شخصی‌اش عاشقانه در کنار همسرش زیست و پس از درگذشت اسماعیل در ۱۳۸۹، به خاطرات گذشته پناه برد. او از سال ۱۳۸۱ به بیماری آلزایمر و دمانس مبتلا شد و در سال‌های آخر عمر در آسایشگاه سالمندان شهرک غرب زندگی کرد. منوچهر، پسرش، برای مراقبت از او از سوئد به ایران بازگشت. شهلا ریاحی در ۱۰ دی ۱۳۹۸ در ۹۳سالگی در تهران درگذشت و مراسم تشییعش در تالار وحدت برگزار شد.
شهلا ریاحی، با کارنامه‌ای غنی و نقش‌هایی که در حافظه فرهنگی ایران ثبت شده‌اند، نه‌تنها بازیگری توانمند، بلکه پیشگامی تاریخ‌ساز بود. او با شجاعت، استعداد، و تعهد به هنر، راه را برای زنان در سینمای ایران هموار کرد. تأثیر او، از «مرجان» تا نقش‌های مادرانه، او را به ستاره‌ای جاودان تبدیل کرده که همچنان در قلب مخاطبان می‌درخشد- ۰ ۰
- ۰ نظر