زندگی‌نامه رقیه چهره‌آزاد: مادر تئاتر و سینمای ایران
رقیه چهره‌آزاد، با نام اصلی رقیه فخرالملوک توکلی، یکی از پیشگامان بازیگری در تئاتر و سینمای ایران بود که با نقش‌آفرینی‌های ماندگار و تعهد به هنر، به‌عنوان «مادر تئاتر و سینمای ایران» شناخته می‌شود. او با بازی در فیلم‌هایی مانند «مادر» اثر علی حاتمی، نه‌تنها در قلب مخاطبان جا گرفت، بلکه به‌عنوان مسن‌ترین برنده سیمرغ بلورین تاریخ سینمای ایران، میراثی جاودان از خود بر جای گذاشت. این مقاله به بررسی زندگی، مسیر حرفه‌ای، و تأثیر رقیه چهره‌آزاد بر هنر ایران می‌پردازد.
رقیه چهره‌آزاد در سال ۱۲۸۶ در تهران متولد شد. او در خانواده‌ای سنتی رشد کرد و از کودکی به بازیگری علاقه داشت، به‌طوری‌که در سنین کم برای خویشاوندان نمایش اجرا می‌کرد. پس از دریافت دیپلم در ۱۹سالگی، به گروه تئاتر حرفه‌ای جامعه باربد، تحت مدیریت اسماعیل مهرتاش، پیوست. او در سال ۱۳۰۵ با هنرمندانی مانند رفیع حالتی، علی دریابیگی، و هوشنگ بهشتی همکاری کرد و با تأسیس تئاتر نکیسا در ۱۳۰۹، کنار چهره‌هایی مانند محمود ظهیرالدینی و مهین دفتری فعالیتش را گسترش داد. چهره‌آزاد در ۲۴سالگی با نمایش «تأثیر زن در جامعه» برای اولین‌بار روی صحنه رفت و به دلیل شجاعتش در کنار گذاشتن حجاب روی صحنه، نام خانوادگی «چهره‌آزاد» را برگزید.
ورود چهره‌آزاد به سینما در سال ۱۳۲۷ با فیلم «طوفان زندگی» به کارگردانی علی دریابیگی رقم خورد. او این فیلم را هرگز در سینما ندید، اما این آغاز مسیر سینمایی‌اش بود. در دهه‌های ۱۳۳۰ و ۱۳۴۰، او در فیلم‌هایی مانند «دستکش سفید» (۱۳۳۰)، «پریچهر» (۱۳۳۰)، و «طلای سفید» (۱۳۴۱) بازی کرد. با این حال، شهرت اصلی او در دهه ۱۳۶۰ با همکاری با علی حاتمی در فیلم‌هایی مانند «سوته‌دلان» (۱۳۵۶) و به‌ویژه «مادر» (۱۳۶۸) به اوج رسید. نقش او در «مادر»، مادری مهربان و فداکار، چنان عمیق و تأثیرگذار بود که سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن را در هشتمین جشنواره فیلم فجر در ۸۱سالگی برایش به ارمغان آورد. او مسن‌ترین برنده این جایزه در تاریخ سینمای ایران است.
چهره‌آزاد در طول حیات هنری‌اش در بیش از ۳۰ فیلم و سریال، از جمله «عروس» (۱۳۶۹)، «دلشدگان» (۱۳۷۰)، «الو! الو! من جوجوام» (۱۳۷۳)، «هزاردستان» (۱۳۶۶)، و «آرایشگاه زیبا» (۱۳۶۸) بازی کرد. او در سال ۱۳۴۴ در نمایش «پهلوان اکبر می‌میرد» به کارگردانی عباس جوانمرد نقش مادر را ایفا کرد و در سال ۱۳۴۱ دیپلم افتخار انجمن دوستداران تئاتر را به مناسبت روز جهانی تئاتر دریافت نمود. توانایی او در انتقال حس مادرانه و اصالت، به‌ویژه در نقش‌های مادری، او را به چهره‌ای بی‌بدیل تبدیل کرد.
چهره‌آزاد با نعمت ناصر، مهندس، ازدواج کرد و همسرش از علاقه او به بازیگری حمایت کرد. او مادربزرگ افسانه چهره‌آزاد، بازیگر معاصر، بود و تأثیر زیادی بر مسیر هنری نوه‌اش گذاشت. چهره‌آزاد فردی فروتن و متعهد به هنر بود و با وجود شهرت، زندگی ساده‌ای داشت.
رقیه چهره‌آزاد در ۱۰ دی ۱۳۷۳ در ۸۷سالگی در تهران درگذشت و در قطعه هنرمندان بهشت زهرا به خاک سپرده شد. نقل‌قولی از فیلم «مادر» در زمان درگذشتش در روزنامه‌ها منتشر شد: «مادر مرد، از بس که جان ندارد.» او با نقش‌هایی که سرشار از مهربانی و اصالت بودند، میراثی ماندگار در سینمای ایران بر جای گذاشت. تأثیر چهره‌آزاد، از پیشگامی در تئاتر تا خلق مادری جاودانه در «مادر»، او را به ستاره‌ای بی‌مانند تبدیل کرده که همچنان الهام‌بخش هنرمندان و مخاطبان است- ۰ ۰
- ۰ نظر